Redigeren ‘op niveau’

Wil je een tekst laten redigeren? Dat kan grondig gebeuren of juist licht, met weinig tekstingrepen. Wat spreek je daarover af met je tekstschrijver? Hoe kom je tot een goede, doel(groep)gerichte tekst? Viermaal het goede voorbeeld in dit blog; de keuze is aan jou!

Wil je dat we alleen naar spelling en formulering kijken? Of ook naar structuur en inhoud? In het eerste geval zijn we minder tijd kwijt, in het tweede geval meer. In het eerste geval lijkt de geredigeerde tekst veel op het origineel. Soms is dat ook de bedoeling, bijvoorbeeld als de oorspronkelijke schrijver zijn of haar tekst graag zoveel mogelijk in originele staat terug wil zien. In het tweede geval kan de opbouw van de tekst flink veranderen. In het uiterste geval verandert zelfs de inhoud, omdat de redacteur daarmee tegemoet wil komen aan de informatiebehoefte van de toekomstige lezer.

Foldertekst redigeren

Ter illustratie laten vier Redactieprofs hieronder zien hoe verschillend je een redigeeropdracht aan kunt pakken, al naar gelang de gewenste uitkomst. Eventuele vragen of opmerkingen voor de opdrachtgever hebben ze <tussen visgraatjes> in de tekst gezet, want een aanpassingsronde hoort er altijd bij.

Originele tekst (uit een folder van een woonzorgcentrum):

In deze folder geven wij u informatie over onze dagbehandeling in woonzorgcentrum Duin en Bosch.

Wat is het doel en voor wie?

Dagbehandeling is bedoeld voor mensen met geestelijke beperkingen (dagbehandeling psychogeriatrie) en/of lichamelijke beperkingen (dagbehandeling somatiek) om gedurende een aantal dagdelen per week een combinatie van begeleiding en behandeling te krijgen zodat uw beperkingen/ klachten verminderen of verdwijnen. Ook kan dagbehandeling nodig zijn om de thuissituatie te ontlasten. U woont dus gewoon thuis en komt enkele dagdelen per week naar de dagbehandeling. Hoelang u dagbehandeling krijgt is afhankelijk van uw situatie.

Vier voorbeelden van redigeren

1. Woord- en zinsniveau:

Redactieprof Helene kiest voor een relatief lichte redigeerslag, waarin de oorspronkelijke schrijvers hun tekst nog goed zullen herkennen. Haar ingrepen: correcte spelling, formulering en interpunctie; kortere, soepele zinnen. Met een correcte en verzorgde tekst als resultaat:

Dagbehandeling in woonzorgcentrum Duin en Bosch

Dagbehandeling is bedoeld voor mensen met beperkingen. We bieden dagbehandeling aan mensen met geestelijke beperkingen (psychogeriatrie) en aan mensen met lichamelijke beperkingen (somatiek). We bieden ook een gecombineerde behandeling.

Doel van de behandelingen is de beperkingen en klachten te verminderen. De behandeling bestaat uit een aantal dagdelen per week. De aard en ernst van de beperkingen bepalen de frequentie, duur en combinatie van begeleiding en behandeling.

We kunnen ook dagbehandeling bieden om de mantelzorgers te ontlasten. <OPMERKING HELENE: Ik stel voor deze zin te schrappen>

2. Woord-, zins-, alineaniveau

Redactieprof Sasja wijkt wat verder van het origineel af. Ze hakt de alinea in stukjes en plaatst tussenkopjes. Met een overzichtelijke tekst als resultaat:

Welkom in woonzorgcentrum Duin en Bosch. In deze folder geven wij u informatie over onze dagbehandeling.

Dagbehandeling: voor wie?

Dagbehandeling is bedoeld voor mensen met geestelijke beperkingen (dagbehandeling psychogeriatrie) en/of lichamelijke beperkingen, dagbehandeling somatiek). Onze cliënten wonen thuis en komen enkele dagdelen per week naar ons woonzorgcentrum voor de dagbehandeling.

Dagbehandeling: wat is het precies?

Dagbehandeling is een combinatie van begeleiding en behandeling. Doel is dat beperkingen en klachten verminderen of verdwijnen. Hoe lang een cliënt dagbehandeling krijgt, is persoonlijk en hangt samen met zijn of haar klachten en beperkingen.

Dagbehandeling: waarom?

Dagbehandeling is erop gericht beperkingen of klachten te verminderen of laten verdwijnen. Daarnaast kan de behandeling huisgenoten ontlasten.

3. Herschrijven

Redactieprof Jeroen kiest voor een directe aanspreekvorm. Daarmee is de doelgroep van de tekst ingeperkt tot potentiële toekomstige deelnemers. Hij laat het origineel voor wat het was en herschrijft de passage. Met een ‘aansprekende’ tekst als resultaat:

Dagbehandeling in woonzorgcentrum Duin en Bosch

Heeft u geestelijke of lichamelijke beperkingen? Dan kunt u in ons woonzorgcentrum dagbehandeling krijgen. Wij begeleiden en behandelen u dan een paar ochtenden of middagen per week, waardoor uw beperkingen minder worden of verdwijnen. U blijft gewoon thuis wonen. Hoe lang u dagbehandeling krijgt, is afhankelijk van uw situatie.

<opm. Jeroen: De zin over het ontlasten van de thuissituatie hoort niet hier, maar bijv. in een folder voor mantelzorgers>. 

4. Geheel nieuwe tekst

Redactieprof Patricia vindt dat in het origineel te veel algemene informatie staat in te moeilijke woorden. Daardoor komt de tekst niet echt tot leven. Zij stelt voor om deze tekst alleen als informatiebron te gebruiken voor haar vragen aan de opdrachtgever. Met de antwoorden kan ze dan een geheel nieuwe tekst schrijven.

Haar reactie:

Ik ga het gesprek aan en stel vragen. Bijvoorbeeld: tegen welke problemen lopen de deelnemers aan? Waarom bied jij/ biedt je organisatie deze dienst aan (drijfveren)? Wat brengt de behandeling en begeleiding voor deelnemers en/of hun thuissituatie? Hoe ziet dagbehandeling of begeleiding eruit (hoe verloopt een ochtend, hoeveel deelnemers, begeleiders, wat voor plek en sfeer, gestructureerd of niet, eigen inbreng deelnemers)?

Aan de hand van mijn indrukken, de sfeer van de organisatie en de antwoorden op mijn vragen, ga ik de tekst schrijven. Op een andere manier krijg ik nooit de tekst waar ik tevreden over ben.

Je ziet: de redigeeraanpak verschilt, al naar gelang de gewenste uitkomst. Doel, doelgroep en gebruikscontext spelen altijd mee, maar er blijven meerdere oplossingen mogelijk. Je tekstschrijver kan je helpen met het afwegen van pro’s en contra’s. Aan jou de keuze!

TIP: Vraag je tekstschrijver om een proeftekstje: laat hem/haar een korte passage uit de tekst redigeren. Daarmee kun je vooraf samen het gewenste redigeerniveau bepalen.

Redactieprof Jeroen schreef een blog over de redacteur als monteur; zo kun je ook redigeren!